Czego nie może robić radca prawny?

Jak myślicie czego nie powinien robić radca prawny? Czy nie powinien pić alkoholu? Czy nie powinien ubierać dresów? Czy może założyć różowe szpilki? Czy może mówić, że nie starcza mu od pierwszego do pierwszego? Myślę, że spora część osób stwierdziłaby w oparciu o zbudowane przekonania wyrosłe na gruncie różnych stereotypów, że tak jest. Jak się to jednak ma do rzeczywistości określonej postanowieniami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego?

Jak powinien postępować radca prawny?

Częściowo na to pytanie już odpowiedziałam we wpisie dotyczącym odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych i aplikantów. Wspominałam tam, że radca prawny powinien postępować:

1) zgodnie z prawem,

2) zgodnie z zasadami etyki,

3) zgodnie z godnością zawodu,

4) spełniając należycie swoje obowiązki zawodowe.

Jeśli nie stosuje się do powyżej wskazanych zasad podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Jak widzicie, powyższe zasady w większości są pojęciami nieostrymi i można pod nie podstawić wiele zachowań. W tym na przykład spożywanie alkoholu, jednak to nie jest tak, że radca prawny w ogóle nie może raczyć się procentami, ubierać dresów itd. Może to robić, jednakże trzeba pamiętać, że powinien mieć na względzie, że jako przedstawiciel zawodu zaufania publicznego w każdej z tych dziedzin powinien zachować umiar, i nie dotyczy to tylko alkoholu, ale na przykład wspomnianych dresów. Jasne jest, że nie trzeba uprawiać joggingu w garniturze, ale już na sali sądowej dres może budzić pewne wątpliwości. Właśnie sobie wyobraziłam, że staję przed sądem w szarym dresie z różowym jednorożcem z przodu 😂. Choć byłam raz w żółtej bluzce w serca (nie zrobiłam tego specjalnie, jakby co) 😅. Z drugiej strony fakt jest taki, że pod togą można trochę ukryć 😉.

Wracając do meritum, pragnę zwrócić uwagę, że przekonania, o których wspominam na początku, są prawdziwe, ale tylko w odniesieniu do określonych sytuacji, a radca prawny też człowiek, tyle tylko, że czasem musi zachować większą powściągliwość, by nie zhańbić godności zawodu, zasad etyki, prawa itd. Stąd pokutujące w społeczeństwie wyobrażenia nie do końca są zgodne z prawdą.

Zajęcia niedopuszczalne i konflikt interesów

Dzisiaj natomiast chciałabym się skupić na zasadach etyki, które regulują kwestie związane z tym, czego radca prawny powinien się wystrzegać, a które to są uregulowane w Rozdziale 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.

Zgodnie z postanowieniami tego Kodeksu, radca prawny nie może zajmować się sprawami ani w jakikolwiek sposób uczestniczyć w czynnościach, które:

1) ograniczałyby jego niezależność,

2) uwłaczały godności zawodu,

3) podważały do niego zaufanie,

4) groziły naruszeniem tajemnicy zawodowej.

Kiedy przygotowywałam się na kolokwium z etyki, w zbiorze pytań było takie, które dotyczyło świadczenia przez radcę prawnego usług montażu instalacji gazowej. Chodziło o to, czy w odniesieniu do zasad etyki, radca prawny może sobie po godzinach montować instalacje gazowe. W opracowaniu pytań była argumentacja do stanowiska, że nie może, co mnie szalenie zszokowało i której to odpowiedzi (podobnie jak wielu moich znajomych) nie uznałam za słuszną, bo uważam, że jeśli ktoś ma takie hobby, to czemu nie? W jaki sposób montaż instalacji gazowej wpływa na niezależność, godność, zaufanie. Czy straciłabym zaufanie do radcy, który lubi robić po godzinach instalacja gazowe? W czym on gorszy od tego, który kopie po godzinach piłkę albo szydełkuje? Nie kradnie, nie prostytuuje się, tylko sobie instalacje uczciwie montuje 💁.

Jak widzicie, są to kwestie mocno ocenne i wymagające każdorazowo dokładnego zbadania.

Czego jeszcze, w myśl Kodeksu Etyki, radca prawny robić nie powinien? Radca prawny nie może świadczyć pomocy prawnej, jeżeli:

1) wykonywanie czynności zawodowych naruszałoby tajemnicę zawodową lub stwarzało znaczne zagrożenie jej naruszenia,

2) ograniczałoby to jego niezależność,

3) gdy posiadana przez niego wiedza o sprawach innego klienta lub osób na rzecz których uprzednio wykonywał czynności zawodowe, dawałaby klientowi nieuzasadnioną przewagę.

Inne przeszkody w udzieleniu pomocy prawnej przez radcę prawnego

Ponadto radca prawny nie może udzielić pomocy prawnej w sytuacji, w której był przedstawicielem władzy publicznej lub osobą pełniącą funkcję publiczną w odniesieniu do danej sprawy, albo występował w niej jako arbiter, mediator lub biegły; gdy zeznawał uprzednio w sprawie jako świadek; osoba najbliższa lub w jakikolwiek sposób zależna od radcy brała lub bierze udział w rozstrzygnięciu sprawy, sprawa dotyczy radcy prawnego, adwokata lub innej osoby, z którą radca prawny wspólnie może wykonywać zawód - gdy wykonują czynności zawodowe w tym samym czasie na rzecz tego samego klienta.

Podobnie w przypadku, gdy radca prawny był lub jest w bliskich stosunkach z przeciwnikiem swojego klienta lub osobą zainteresowaną niekorzystnym dla klienta rozstrzygnięciem sprawy. Co istotne zakaz udzielenia pomocy prawnej obowiązuje również w sytuacji, kiedy osoba najbliższa radcy prawnemu jest pełnomocnikiem strony przeciwnej lub wykonywała na jej rzecz w tej sprawie inną pomoc prawną.

Zakazy bycia obrońcą/ pełnomocnikiem

Radca prawny nie może być obrońcą lub pełnomocnikiem:

1) klientów, jeżeli ich interesy są sprzeczne w tej samej sprawie lub sprawie z nią związanej,

2) klienta, jeżeli przeciwnik klienta jest również jego klientem w jakiejkolwiek sprawie,

3) klienta, którego interesy są sprzeczne z interesami osób, na rzecz których radca prawny uprzednio wykonywał czynności zawodowe w tej samej sprawie lub sprawie z nią związanej.

Zakazy doradzania

Radca prawny nie może doradzać klientowi:

1) którego interesy są sprzeczne z interesami innego klienta w tej samej sprawie lub sprawie z nią związanej,

2) jeżeli jego interesy są sprzeczne w tej samej sprawie lub w sprawie z nią związanej z interesami osoby, na rzecz której radca prawny uprzednio wykonywał czynności zawodowe.

Ponadto radca prawny nie może świadczyć pomocy prawnej klientowi, jeżeli w danej sprawie lub sprawie z nią związanej pomiędzy klientem a radcą prawnym istnieje sprzeczność interesów lub znaczne ryzyko jej wystąpienia, a także jeżeli czynności zawodowe dotyczą osoby lub majątku radcy prawnego albo osoby mu najbliższej, chyba że czynność odnosi się do wspólnych z klientem roszczeń, działań lub interesów.

Podsumowanie

Jak wskazuje powyższe to, czego radca prawny robić nie może, nie odnosi się tylko do strony obyczajowej, ale nade wszystko do strony techniczno-organizacyjnej gwarantującej należyte wykonywanie zawodu radcy prawnego. Kwestie wszelkiego rodzaju mogących wystąpić powiązań są z tego punktu widzenia istotne. Dlatego ważne jest, by mieć tego świadomość, a radca prawny przed podjęciem się prowadzenia sprawy zobowiązany jest sprawdzić, czy nie dotyczy go jakiś z powyższych zakazów oraz do szybkiej i adekwatnej reakcji w sytuacji, gdy taki wystąpi w trakcie prowadzenia sprawy. Widzicie więc, że wykonywanie zawodu radcy prawnego, to nie jest takie hop siup i również z tej strony "pomożesz mi, to sprawa góra na dziesięć minut", wcale nie jest proste i "na góra dziesięć minut".

Uściski 😙

Post został opracowany na podstawie:
Kodeks Etyki Radcy Prawnego, Załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r.

Zdjęcia: autorka.