Prawo - rzeka o wielu źródłach

Prawdę pisząc, zaczynam się zastanawiać, czy prawo naprawdę nie jest jakąś częścią przyrody – raz je porównuję do drzewa, innym razem do rzeki-mutanta (wieloźródłowej) 😉.

Do rzeczy, do rzeczy, czyli do Rozdziału III Konstytucji RP o przyrodniczym tytule Źródła prawa.

Polska ustawa zasadnicza zawiera zamknięty katalog źródeł prawa. Oznacz to, że prawem w Polsce obowiązującym są tylko te akty prawne, które Konstytucja zalicza do źródeł prawa. Nadto istnieje coś takiego jak hierarchia źródeł prawa, zgodnie z którą, akty niższej rangi nie powinny zawierać sprzeczności z aktem wyższej rangi (powinny być ze sobą zgodne i żyć w ładzie i harmonii – spójność i niesprzeczność oraz brak luk – do tego dążymy 😏).

Źródła prawa

Konstytucja RP w art. 87 wymienia źródła powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej w kolejności zgodnej z obraną hierarchią:

1.      Konstytucja

2.      ustawy

3.      ratyfikowane umowy międzynarodowe

4.      rozporządzenia.

Poza powyżej wymienionymi źródła powszechnie obowiązującego prawa stanowią na obszarze działania organów, które je ustanowiły – akty prawa miejscowego.

Powszechne obowiązywanie – jak się pewnie domyślacie – oznacza, że dotyczą każdego w tym kraju – jesteś tu, więc się stosuj 😼.

Ogłaszanie aktów normatywnych

Ważne jest również to, że wejście w życie aktów prawnych stanowiących źródła prawa uzależnione jest od ich ogłoszenia. Sposób i zasady ogłaszania aktów prawnych zawiera odrębna ustawa – ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Ustawa ta stanowi, że ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe, ogłoszenie winno nastąpić niezwłocznie i co do zasady akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia w dzienniku urzędowym, chyba że dany akt normatywny określa termin dłuższy. Okres pomiędzy ogłoszeniem a wejściem w życie aktu prawnego nazywa się vacatio legis (wakacje aktu, dobre określenie, nie powiem, że nie 😁). Dziennikami urzędowymi są: Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej, dzienniki urzędowe urzędów centralnych, oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe. Warto zapamiętać, że ustawy i część rozporządzeń, a także umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ogłasza się w Dzienniku Ustaw, a w wojewódzkich dziennikach urzędowych akty prawa miejscowego (np. uchwały rad gmin/miejskich).

Ciekawostki

Polska jest stroną wielu umów międzynarodowych. Warto więc wiedzieć, że zgodnie z naszą ustawą zasadniczą, umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da pogodzić się z umową. To znaczy, że jeśli nasza ustawa będzie sobie stanowiła w jakiejś sprawie A, a Polska jest stroną umowy międzynarodowej (ratyfikowanej za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie), która w tej samej sprawie stanowi B, to postąpić winniśmy według B z umowy 😆.

Myślę, że wiedza o tym, co jest źródłem prawa została już przekazana i będziecie świadomi tego, co jest prawem powszechnie obowiązującym, a co nie i dane Wam będzie zabłysnąć elokwencją w tym zakresie. Coś jest dla Was niejasne i wymaga szerszego omówienia? Jak zwykle – jestem gotowa, by służyć pomocą 🙋.

Uściski 😙

Post został opracowany na podstawie:

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 296 z późn. zm. 

Fotografowała: Emilia Charemska